Historie gemeente

Wapserveen (= veen bij Wapse) werd reeds in 1519 zodanig genoemd. Van 1811 – 1813 Wasper Veen en in 1865 Wapsterveen. Wapserveen heeft duidelijk zijn naam gekregen van het onder Diever gelegen gehucht Wapse. Wapserveen is een wegdorp in de gemeente Westerveld (tot 1998 Havelte) ten noorden van Havelte, ten zuidoosten van Vledder, ten zuiden van Wapse en ten zuidwesten van Diever. Ten noorden van het 7,7 km lange dorp loopt de Wapserveensche Aa ten zuiden van de Wapserveensche Landen.

Het was in de vroegste tijden kerkhorig onder Diever en werd in het jaar 1461 hiervan gescheiden. De bestaande kerkkapel werd tot parochiale kerk verheven. Tevens kreeg het nieuwe kerspel een eigen Schulte. In 1461 scheidde Wapserveen zich als parochie van Vledder af; de 13e-eeuwse kapel werd toen verheven tot parochiekerk. De pastoor van Diever had het recht om pastoors te benoemen in Dwingeloo en Wapserveen. Op de synode van Rolde van 1601 werd Wapserveen bij de Westerclassis ingedeeld, een jaar later, op die te Assen, bij de classis Meppel; het collatierecht berustte bij de eigenerfden. De kerk van Wapserveen was gewijd aan de Heilige Maagd. Er was daaraan een vicarie verbonden, die door een eigen priester werd bediend.

Na de Hervorming was de oude pastoor, bij de veranderende stand van zaken op godsdienstig gebied, nog steeds bij de ingezetenen, zijn vroegere kerkgangers en biechtelingen, zeer in achting. Dit mede doordat men totaal niet ingenomen was met de nieuwe hervormde leer. Men deed er alles aan om in het geheim de inkomsten van de pastorie de predikant te onttrekken en deze de oude pastoor toe de delen. Ds. Foppius Hilarii, in 1606 door Drost en Gedeputeerden als predikant aangesteld, ondervond hiervan de ernstige gevolgen. Hij werd door een Wapserveense boer doodgestoken, omdat hij zich te ijverig en te streng gedroeg bij het invorderen van pachten. Het gevolg was dat op 15 juli 1607, de gewezen pastoor Antonius Veenraet, een jaarlijkse toelage van fl 50,= werd toegestaan. Wegens zijn armoede en onder voorwaarde dat hij de predikant vredig de opkomsten van de pastorie zou laten genieten.

Wapserveen is ook één van de kerkdorpen geweest, waar de kruizen op het kerkhof het langst bleven staan en in ere werden gehouden, hoewel dit door het Landschapsbestuur streng verboden was.